Wat mag niet?

Bij het ontwerpen van een authentiek nieuw wapen moeten de regels van de heraldiek (wapenkunde) worden nageleefd. Op deze pagina vindt u de meest voorkomende wensen die echt not-done zijn. Omdat deze ontwerpwensen recht tegen de heraldische traditie in gaan, weigert Heraldica Hollandia deze zaken op te nemen in haar ontwerpen. Deze lijst is niet per se volledig, Heraldica Hollandia kan ook niet op deze pagina genoemde elementen weigeren bij bezwaren.

Usurpatie

Familiewapens mogen enkel gevoerd worden door de betreffende familie, het claimen van andermans wapen is dus uit den boze! Ook wanneer u wel verwant bent aan de rechtmatige wapenvoerders (of zelfs een directe nazaat) maar niet meer 'naamdragend' bent mag u officieel niet het bestaande wapen voeren. U moet dus zowel afstammen van de stamhouder (eerste gebruiker van het wapen) als zelf de achternaam hebben die bij het wapen hoort voordat u zelf het bestaande wapen mag gebruiken. Achternamen waarvan de spelling in de loop van de tijd is veranderd mogen wel het wapen van hun voorouders voeren. 

Bij veel voorkomende achternamen als De Vries of Van Dijk zijn er meerdere wapens bekend, maar als u deze wapen(s) zelf op internet bent tegengekomen is de kans groter dat dit niet uw familiewapen is dan wel. 

U maakt het helemaal bont als u een bestaand wapen bent tegengekomen en deze zo mooi vindt, dat u het zelf wilt gaan gebruiken. U zult begrijpen dat het 'stelen' een wapen, waarvan de traditie tot op de riddertijd teruggaat, alles behalve ridderlijk is. U mag wel elementen van andermans wapen als inspiratie voor uw eigen wapen gebruiken. Maar ook hier geldt: Uw nieuwe wapen moet duidelijk een nieuw wapen zijn en mag dus niet een bijna exacte kopie worden van uw voorbeeld. Vuistregel is dat er ten minste 2 duidelijke afwijkingen tussen het bestaande en het nieuwe wapen moeten bestaan. 

Kwartieren van nieuwe schilden

Één van de meest iconische beelden die mensen hebben bij wapenschilden zijn gedeelde schilden. Veel koninklijke & populaire fictieve wapens bestaan uit 4 of meer 'blokken' met elk hun eigen kleuren & elementen. Als een leek op zoek gaat naar voorbeelden om zijn nieuwe wapen op te baseren komt hij al snel zo veel gewenste elementen tegen dat hij ook geneigd is om met meerdere blokken te werken.

Historisch gezien ontstonden deze delingen wanneer adelijke heersers of leden van prominente families zich door huwelijken met elkaar verenigden of om te laten zien dat men de baas was over meerdere gebieden. Het opnemen van het hartschild van een heerlijkheid gaf bijvoorbeeld aan dat de wapenvoerder de heer was van dit gebied. Het Koninklijke wapen van Spanje laat vandaag de dag nog altijd zien welke kleinere rijkjes onder de Spaanse kroon zijn verenigd. 

(Fictief) voorbeeld hoe adelijke heersers hun (dynastieke) banden toonden in hun wapens: Links delen met het kruis van de Duitse orde, rechts kwartieren

Omdat nieuwe burgerwapens geen dynastieke verbintenissen of heerlijke rechten kunnen verbeelden is het niet toegestaan een wapen te ontwerpen dat dit lijkt te suggereren.

Dit betekent niet dat u uw ontwerp niet mag opbreken met (bijvoorbeeld) kepers of palen, of zelfs een 'gedeeld wapen' kunt ontwerpen. (zie het linkerwapen van de 2e generatie in het voorbeeld) Het gaat erom dat uw ontwerp geen onjuiste informatie suggereert. (het wapen uit het voorbeeld is een no go omdat de deling met het zwarte kruis op een wit veld lidmaatschap van de Duitse Orde impliceert, een andere invulling van het deelschild zou wel mogen) Zie ook onze pagina Introductie tot de heraldiek.

Adelijke 'pronkstukken'

Net zoals een gekwartierd schild een specifieke symbolische betekenis heeft, zijn er nog een aantal elementen (pronkstukken) die adelijke of dynastische zaken impliceren & dus niet van toepassing kunnen zijn op nieuwe burgerwapens:

Rangkronen: Vaak denken we bij een kroon aan de zogeheten koningskroon, maar in de papieren heraldiek heeft elke adelijke rang zijn eigen model rangkroon. In het Verenigd Koninkrijk dragen de Peers (adel) nog fysieke uitvoeringen van hun coronets bij kroningen. 

Balkadijnen: Ook wel wapentent of troonhemel genoemd, deze overkappingen waren vroeger het ereteken dat van een zetel een troon maakte. Omdat de eer van een balkadijn alleen aan koningen en keizers toekwam werden balkadijnen al snel pronkstukken in hun wapens. Omdat de zetel in de Ridderzaal niet onder een balkadijn staat wordt de troonrede dus officieel niet van een troon voorgelezen.

Wapenmantel: De hermelijnen mantels van regerende vorsten vonden op dezelfde manier hun weg in de heraldiek. Ook dit pronkstuk is voorbehouden aan vorsten en hoge adel.

Koningskroon, balkadijn & wapenmantel geplaatst boven het Rijkswapen van het Koninkrijk der Nederlanden

Barensteel in het wapen van het oude Franse hertogdom Orléans

Barensteel: Met een barensteel onderscheidt het wapen van een lid van een (dynastiek) huis zich van het hoofd van dat huis. Alleen het hoofd van het huis voert het ongewijzigde wapen. Burgers hebben geen 'hoofd van het huis' en hoeven dus ook niet aan te geven dat zij niet het hoofd van hun huis zijn.

Niet-tijdloze elementen

De heraldiek wordt wel eens omschreven als traditionele familielogo's, en dat is een vergelijking die aardig opgaat. Een van de grote verschillen is dat logo's tijdelijk zijn en om de zoveel tijd geüpdate worden, heraldische wapens zijn voor de eeuwigheid en moeten generaties lang meegaan. Dit beperkt de keuze voor elementen die in het wapen opgenomen kunnen worden. U kunt nog zo trots zijn op uw laatste model iPhone, maar een stylistische weergave van uw huidige iPhone ziet er over 10 jaar al achterhaald uit & over 100 jaar herkent niemand meer wát dat 'ene vierkantje' nu is? Bij het selecteren van de elementen voor uw wapen moet u er dus rekening mee houden dat deze elementen iconisch & tijdloos zijn. 

Getafe was de wieg van de Spaanse luchtvaart (van wikipedia)

Dat betekent niet dat alle elementen middeleeuws moeten zijn: Er zijn genoeg precedenten te vinden waarin modernere elementen in een wapen zijn opgenomen. Dit kan gaan om 17e eeuwse kanonnen (wapen van voormalige gemeente Vlagtwedde), of zelfs om vliegtuigen (de Madrileense voorstad Getafe). Ook zijn er voorbeelden bekend van stylistische weergaves van atomen in wapens voor kerngeleerden of het opnemen van de iconische Saturnus V raket voor een stamhouder met een ingenieursachtergrond in de lucht- en ruimtevaart. Met enige creativiteit is er meer mogelijk dan u zou denken. De ene klant zal moderne elementen juist op prijs stellen en een andere klant zal juist enkel klassieke elementen willen, de keuze is aan u!

De Saturnus V was de raket die de eerste man op de maan zette, en daarmee even iconisch als Columbus' Santa Maria

Scroll naar boven